راهنمای جامع نگهداری و نظافت کوره
نظافت و نگهداری دقیق کوره، صفحات نسوز، پتو نسوز، المنت‌ها و سایر قطعات حساس، نه تنها عمر مفید تجهیزات را افزایش می‌دهد بلکه کیفیت پخت و ایمنی کارکنان را تضمین می‌کند. این راهنما شامل نکات فنی و عملی برای کوره‌های برقی و گازی، اجزای نسوز و قطعات تعویض‌پذیر است. این راهنما شامل نکات نگهداری و نظافت کوره‌های برقی و گازی، پتو نسوز و ایمنی مرتبط با آن است.
۱. نگهداری و نظافت کوره‌های برقی
-
پس از هر پخت و سرد شدن کامل کوره (دمای کمتر از ۵۰ درجه سانتی‌گراد)، ذرات گرد و خاک، لعاب و شکستگی‌ها را با جاروبرقی مجهز به فیلتر مناسب جمع‌آوری کنید.
-
از دستمال مرطوب برای نظافت داخل کوره استفاده نشود؛ رطوبت باعث ترک خوردگی آجرها و آسیب به المنت‌ها می‌شود.
-
ذرات لعاب چسبیده به محفظه داخلی کوره را با ابزار مناسب جدا کنید و از ابزار فلزی یا فشار زیاد پرهیز کنید.
-
کف کوره همیشه با پایه نسوزی کوتاه و صفحه نسوز پوشانده شود و این صفحات پس از هر پخت با سنگ فرز یا کاردک مخصوص تمیز شوند.
- تمیزکاری المنت‌ها محدود به برس نرم خشک یا دمنده ملایم باشد و از تماس مستقیم دست با المنت‌ها پرهیز شود. هر گونه تغییر رنگ، شکنندگی یا پودر شدن نشانه نیاز به تعویض است.
-
بدنه بیرونی کوره برقی را با پارچه نم‌دار و تمیز پاک کنید، مراقب ورود رطوبت به بخش‌های الکتریکی باشید.
۲. نگهداری و نظافت کوره‌های گازی
-
محفظه داخلی کوره پس از سرد شدن، با جاروبرقی خشک تمیز شود.
-
لکه‌های سیاه یا دوده‌های بیش از حد، نشانه احتراق ناقص هستند و نیاز به بررسی مشعل دارند.
-
مشعل‌ها به‌صورت دوره‌ای با برس فلزی نرم یا هوای فشرده تمیز شوند.
-
شعله زرد یا نارنجی نشان‌دهنده گرفتگی نازل یا فشار گاز نامناسب است و بررسی تکنسین ضروری است.
-
مسیر تهویه و دودکش کوره گازی همیشه باز و عاری از انسداد باشد؛ انسداد موجب بازگشت گازهای احتراق و آسیب جدی می‌شود. و حداقل سالی یک‌بار بازبینی کامل انجام شود.
-
در کوره‌های گازی آجری، آجرهای نسوز را بررسی کنید؛ ترک‌های عمیق یا جداشدگی با ملات نسوز مخصوص ترمیم شود و در صورت نیاز تعویض شود.
۳. نکات مشترک نگهداری
-
از شوینده‌ها یا مواد شیمیایی داخل کوره استفاده نشود.
-
پس از چند نوبت پخت، بررسی کلی قطعات: المنت‌ها، کابل برق، سنسور، نسوزها (بُرد، آجر و پتو)، مشعل‌ها و دودکش.
-
از افزایش ناگهانی دما جلوگیری شود.
-
استفاده از واشر نسوز یا صفحات فلزی نازک بین صفحات نسوز، توزیع یکنواخت حرارت را تضمین می‌کند.
صفحات نسوز: نگهداری و تمیزکاری
صفحات نسوز بخش حیاتی کوره‌ها هستند و کیفیت پخت وابسته به سلامت آن‌هاست. هرگونه ضربه، ترک، پوسته شدن یا سایش باعث کاهش کارایی حرارتی می‌شود. برای تمیز کردن صفحات:
-
ابتدا کوره باید کاملاً سرد شود.
-
پودر یا لعاب چسبیده را با کاردک یا سنگ فرز مناسب جدا کنید. این روش برای قسمت‌هایی که ضخامت تغییر کرده یا ترک خورده مؤثر است.
-
پس از تمیزکاری و کمی نم‌دار کردن صفحه نسوز، صفحات با واش مخصوص دوباره محافظت می‌شوند.
-
اگر صفحه ترک عمیق داشته یا سطح آن پوسته پوسته یا کمرنگ شده باشد، همان روش تراش و واش مجدد اعمال می‌شود.
-
هنگام چیدن مجدد صفحات، دقت شود که سطح آجرهای نسوز آسیب نبیند. آسیب دیدن آجرها می‌تواند باعث کاهش یکنواختی حرارت و یا نیاز به تعویض آجرها شود.
نگهداری و تعویض دوره‌ای قطعات کوره
این بخش شامل تمام قطعاتی است که در طول استفاده مداوم نیاز به بررسی، نگهداری و تعویض دوره‌ای دارند. تعویض منظم این قطعات از خسارت‌های بزرگ جلوگیری کرده و کیفیت پخت را تضمین می‌کند.
این لیست می‌تواند به عنوان یک راهنمای دوره‌ای نگهداری و تعویض قطعات برای کوره‌های برقی و گازی استفاده شود و اطمینان دهد که تجهیزات همیشه در بهترین شرایط عملیاتی قرار دارند.
1. صفحات نسوز
ترک‌های عمیق، پودر شدن سطح، تغییر رنگ، کاهش ضخامت از نشانه‌های فرسودگی صفحه نسوز شماست.
برای نگهداری و طول عمر صفحات نسوز توصیه می‌شود پس از هر پخت و سرد شدن کوره، سطح صفحات را با کاردک پلاستیکی یا سنگ فرز مخصوص تمیز کنید. ضمنا واش صفحات، در صورت لزوم، پس از تمیزکاری انجام شود.
برای انجام تعویض دوره‌ای صفحات نسوز، بسته به تعداد پخت و دمای کاری و همچنین جنس بدنه صفحه نسوز شما، معمولاً هر ۶ تا ۱۲ ماه بررسی و در صورت مشاهده علائم فرسودگی تعویض شوند.
2. واش صفحات و دیواره
واش صفحات با ایجاد لایه‌ای محافظ و نسوز، باعث جلوگیری از چسبیدن و نفوذ بدنه و لعاب ذوب شده به صفحه نسوز می‌شود. در صورت عدم استفاده از واش به صفحات خود، ممکن است لعاب شره شده‌ی شما بر روی صفحه نسوز ریخته و به آن آسیب برساند. ضمن اینکه قطعه شما نیز آسیب می‌بیند.
برای نگهداری بهتر از واش صفحات، پس از هر بار پخت، تمیزکاری انجام شود و در صورت آسیب دیدن نقطه‌ای در واش، اقدام به تراشیدن نقاط فرسوده و اعمال دوباره واش در آن نواحی شود.
هنگام مشاهده ترک، پوسته شدن یا کاهش ضخامت، تمامی واش صفحه نسوز با سنگ فرز و یا کادرک مناسب، پاکسازی و تراشیده شود و مجدداً واش زده شود.
3. المنت‌ها
المنت‌ها برای تولید حرارت یکنواخت داخل کوره به کار برده می‌شوند و عنصری کلیدی در کوره برقی است.
تغییر رنگ شدید، پودر شدن، شکستگی مکانیکی، افزایش زمان پخت یا دمای غیر دقیق، از نشانه‌ها فرسودگی در المنت‌هاست.
برای نگهداری از آن‌ها، تمیزکاری با برس نرم خشک یا دمنده ملایم انجام شود. همچنین از دستکاری مستقیم با دست یا ابزار فلزی پرهیز شود و برای تعویض المنت‌ها در صورت نداشتن تخصص، از افراد متخصص و یا تکنسین‌های استارکیلن کمک بگیرید.
برای تعویض دوره‌ای المنت‌ها در کوره‌های دما بالا، به طور معمول سالی یک‌بار بررسی و در صورت نیاز تعویض شوند. در کوره‌های دما پایین هم با توجه به تعداد پخت شما و با توجه به علائم فرسودگی المنت‌ها اقدام به تعویض آن‌ها کنید.
4. ترموکوپل
ترموکوپل ابزاری برای اندازه‌گیری دمای دقیق داخل کوره و کنترل فرآیند پخت است و عملکرد درست آن را برای پختی دقیق و بی‌نقص نیاز داریم.
کاهش دقت اندازه‌گیری، نوسان دما، عدم نمایش دمای واقعی از نشانه‌های فرسودگی ترموکوپل کوره است.
برای نگهداری بهینه از ترموکوپل، بررسی و پاکسازی محل نصب از ذرات نسوز و گرد و خاک و نصب صحیح و محکم برای جلوگیری از خطای اندازه‌گیری نیاز است.
پس از چند بار روشن و خاموش شدن کوره یا مشاهده علائم فرسودگی تعویض شود، به‌ویژه در کوره‌های دمای بالا. عدم تعویض ترموکوپل ممکن است باعث آب شدن ظروف و خسارت رسیدن به صفحات نسوز و قطعات شما شود.
5. پتو نسوز
پتو نسوز ابزاری برای عایق‌کاری حرارتی و محافظت از دیواره‌های کوره است. برای نظافت از آن، گردگیری بسیار ملایم و بدون ایجاد گرد و غبار (به دلیل سرطان‌زا و حساسیت‌زا بودن پتو نسوز) و بدون تماس مستقیم و یا فشار زیاد است.
برای حفظ ایمنی شما و نگهداری از پتو نسوز، تماس مستقیم با دست به حداقل برسد. استفاده از دستکش، ماسک و لباس محافظ الزامی است.
محیط خشک و دور از روغن، گریس و مواد شیمیایی نگهداری شود.
چیدمان قطعات در کوره گازی با احتیاط و دقت بالایی انجام شود. از برخورد صفحات و پایه‌های نسوز به بدنه پتو نسوز و همچنین تماس فیزیکی شما با پتو نسوز خودداری شود.
بسته به شرایط کاری و دمای کوره و نحوه نگهداری شما از کوره، هر چند سال یک‌بار نیاز به تعویض پتو نسوز است. در صورت مشاهده‌ی کاهش ضخامت یا آسیب در پتو نسوز، برای جلوگیری از آسیب دیدن قطعات سرامیکی شما، اقدام به تعویض آن نمایید.
6. بُرد نسوز
-
بُردهای نسوز برای جلوگیری از خروج حرارت و حفظ دمای یکنواخت به کار برده می‌شوند. با بررسی مداوم و تمیز کردن گرد و خاک روی بُرد و دور نگه‌داشتن آن از رطوبت، طول عمر آن را افزایش دهید. و هرگاه ترک‌های عمیق و پوسته شدن مشاهده شد، تعویض شود.
سایر نکات عملی
-
از شوینده‌های شیمیایی داخل کوره استفاده نشود.
-
پس از چند نوبت پخت، بررسی کلی قطعات: المنت‌ها، ترموکوپل، صفحات و برد نسوز توصیه می‌شود.
-
تماس پتو و صفحات نسوز با شعله یا مواد مذاب باید محدود باشد.
-
در کوره‌های برقی و گازی، دما باید به آرامی افزایش یابد تا استرس حرارتی کاهش یابد.
-
هنگام جارو کردن و تمیزکاری، رعایت دقیق فاصله و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی الزامی است.
منابع
-
National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) — “Occupational Exposure to Refractory Ceramic Fibers”
لینک: https://www.cdc.gov/niosh/docs/2006-123/default.html CDC -
Health and Safety Executive (HSE) انگلیس — “Hazards from the use of Refractory Ceramic Fibre: OC 267/3”
لینک: https://www.hse.gov.uk/foi/internalops/ocs/200-299/267_3v2.htm HSE -
H. Greim — “Perspectives on refractory ceramic fiber (RCF) carcinogenicity: comparisons with other fibers”
لینک: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4245174/ PMC -
Safe Work Australia — “Guide to Handling Refractory Ceramic Fibres”
لینک: https://www.safeworkaustralia.gov.au/system/files/documents/1702/guide-handling-refactory-ceramic-fibres.pdf safeworkaustralia.gov.au -
Jerry Weinstein — “An overview of refractory ceramic fibers” (نشریه ThermalProcessing)
لینک: https://thermalprocessing.com/an-overview-of-refractory-ceramic-fibers/ thermalprocessing.com