راهنمای کامل کار با کنترلر باتک PC21_A و نحوه برنامه‌ دادن به کوره

در این مطلب، کار با کنترلر باتک PC21_A به‌صورت کامل آموزش داده می‌شود. شما با بخش‌های مختلف پنل کنترل، دکمه‌ها و روش کار آن‌ها آشنا خواهید شد و یاد می‌گیرید چگونه کوره را روشن کنید و برنامه پخت خود را در آن تنظیم کنید. این راهنما مناسب کسانی است که می‌خواهند کنترل کامل روی فرآیند پخت کوره‌های خود داشته باشند و از عملکرد صحیح دستگاه اطمینان پیدا کنند.

---

معرفی پنل کنترلر باتک PC21_A

پنل کنترلر باتک PC21_A شامل چند بخش اصلی است که برای کار صحیح با کوره و مدیریت برنامه پخت ضروری هستند.

دکمه پاور و کلیدهای برق

• •  دکمه پاور On/Off: جریان برق المنت‌ها را قطع یا وصل می‌کند، اما کنترلر روشن می‌ماند. این دکمه وظیفه روشن و خاموش کردن کنترلر را دارد.
    روشن بودن کنترلر لزوما به معنای روشن بودن المنت‌ها نیست. روشن شدن المنت فقط توسط برنامه پخت و رله کنترل می‌شود.
    در مدل‌های قدیمی کوره ستاره، دکمه دیگری به نام چراغ سیگنال وجود داشت و دکمه پاور بدون چراغ بود. در مدل‌های جدید، چراغ سیگنال حذف شده و عملکرد آن با پاور ادغام شده و دکمه پاور چراغ دارد. یعنی چراغ دکمه پاور همزمان وضعیت روشن/خاموش المنت‌ها را نشان می‌دهد.

  • قطع و وصل کل برق: این کلید برق کل دستگاه را قطع یا وصل می‌کند؛ المنت‌ها و کنترلر خاموش می‌شوند، اما آمپرسنج و ولت‌سنج همچنان فعال‌اند.

---

 نمایشگر اصلی

کنترلر باتک چندین دکمه برای وارد کردن و ذخیره برنامه دارد. این ابزارها شامل دمنه MODE ،SAVE و جهت بالا و پایین (برای وارد کردن عدد دما و زمان) می‌باشد.

سه مشخصه‌ی اصلی روی نمایشگر پنل کنترل به شرح زیر است:

دمای کوره (PV): عدد اصلی که روی صفحه می‌بینید، دمای فعلی داخل کوره است.

شماره استپ (Step): برنامه‌های پخت باتک معمولاً از چند استپ (مرحله پخت) تشکیل می‌شوند. نمایشگر به شما نشان می‌دهد که کنترلر الان در کدام استپ است (مثلاً Step 1، Step 4، …).

زمان (T):  زمان باقی‌مانده آن مرحله را نمایش می‌دهد.

کنار نمایشگر چراغ‌های وضعیت وجود دارند (K1, K2, OP, TU …). از بین آن‌ها، K1 و OP بیشترین کاربرد را دارند و وضعیت عملکرد برنامه و المنت‌ها را نشان می‌دهند.

K1 – خروجی رله اصلی این چراغ وقتی روشن می‌شود یعنی رله در حال کار است و المنت‌ها فعال‌اند، یعنی کوره دارد گرم می‌شود. در طول برنامه، K1 مرتب خاموش و روشن می‌شود تا دما را دقیق نگه دارد.
K2 – خروجی کمکی در بعضی کوره‌ها برای کنترل نرخ افزایش دما یا مرحله‌ای خاص استفاده می‌شود. اگر کوره‌تان تک‌خروجه باشد، K2 معمولاً خاموش می‌ماند.
K3 – خروجی آلارم یا کنترل ثانویه این مورد معمولاً برای آلارم دمای غیرعادی یا خطای سنسور استفاده می‌شود. روشن شدن K3 یعنی: یا دما از حد تعریف‌شده خارج شده، یا کنترلر مشکلی را تشخیص داده.
K4 – خروجی جانبی در اکثر کوره‌های برقی خانگی و کارگاهی ایران استفاده نمی‌شود. در پروژه‌های صنعتی ممکن است برای فن، سیستم ایمنی، یا یک عملگر کمکی به کار برود. اگر کوره‌تان معمولی است، K4 معمولاً همیشه خاموش است.
OP – وضعیت Output فعال OP نشان می‌دهد کنترلر در حال ارسال فرمان است، حتی اگر رله واقعا وصل نشده باشد. – OP روشن + K1 روشن = المنت دارد کار می‌کند – OP روشن + K1 خاموش = کنترلر دستور داده ولی الان نیاز به روشن‌بودن المنت نیست (مثلاً در مرحله‌ی ماند)
TU – وضعیت برنامه‌ریزی (Time Unit) به این معنی است که کنترلر در حالت برنامه‌ریزی یا زمان‌بندی استپ است. وقتی وارد حالت برنامه‌دادن می‌شوید و Mode را نگه می‌دارین، TU روشن است چون کنترلر وارد بخش «تنظیم زمان و استپ» شده است. در حالت دیگری که  کنترلر در فاز زمان در یک استپ است (مثلا استپ Hold یا ماند دمایی) هم TU روشن می‌ماند چون کنترلر در حال شمارش زمان است.

 ولت‌سنج و آمپرسنج

ولت‌سنج و آمپرسنج برای بررسی ولتاژ و جریان مصرفی کوره اهمیت دارند. این ابزارها کمک می‌کنند مصرف برق و عملکرد المنت‌ها را کنترل کنید و از بروز مشکلات ناشی از اضافه‌بار یا نوسان برق جلوگیری کنید.

با این بخش‌ها، کاربر می‌تواند وضعیت کوره را در لحظه رصد کند، جریان و ولتاژ را بررسی کند و از اجرای صحیح برنامه پخت اطمینان حاصل نماید.
در تصویر ولت‌سنج و آمپرسنج یک کوره سه‌فاز را مشاهده میکنیم. در صورت تک‌فاز بودن کوره شما، فقط یک نمایشگر ولت‌سنج و آمپرسنج دارید که نشاندهنده مقدار ولتاژ و آمپر فاز شماست.

 

---

نحوه روشن کردن و برنامه دادن به کنترلر باتک PC21_A

۱. روشن کردن کنترلر:

•  کلید اصلی کوره (کلید قطع و وصل) را روشن کنید.

• دکمه پاور ON/OFF کنترلر را فشار دهید.

• اگر برنامه‌ای از قبل وارد شده باشد، بعد از چند ثانیه چراغ پاور یا چراغ سیگنال روشن می‌شود و برنامه قبلی شروع به اجرا می‌کند.

۲. برای وارد کردن برنامه جدید دکمه MODE را چند ثانیه نگه دارید تا وارد منوی برنامه‌دهی شوید. مرحله اول (Step 1) روی نمایشگر ظاهر می‌شود. دمای مرحله اول را با دکمه‌های بالا/پایین روی پنل وارد کنید. دکمه SAVE را بزنید تا وارد تنظیم زمان مرحله اول شوید. زمان مرحله اول را با همان دکمه‌های بالا/پایین وارد کرده و دوباره SAVE کنید.

کنترلر به مرحله دوم می‌رود و مراحل دما و زمان مشابه قبل تکرار می‌شود. به همین ترتیب می‌توانید تا ۹ مرحله (Step) برنامه وارد کنید.

اگر برنامه شما کمتر از ۹ مرحله دارد (مثلاً ۴ مرحله)، از مرحله ۵ به بعد فقط SAVE را فشار دهید تا به مرحله ۹ برسید.

برای ایجاد ماند در دمای نهایی یا آهسته سرد کردن کوره در مرحله برگشت، باید یک مرحله اختصاصی در برنامه وارد کنید.

• به‌عنوان مثال، اگر مرحله پنجم برای ماند در دمای نهایی است، دمای مرحله را روی دمای موردنظر تنظیم کنید (مثلاً دمای نهایی پخت) و زمان ماند در دمای موردنظر را وارد کنید، برای مثال ۳۰ دقیقه. و سپس با فشار دادن دکمه SAVE، مرحله ذخیره می‌شود و کنترلر این دما را برای مدت تعیین‌شده نگه می‌دارد. به همین روش می‌توان چند مرحله ماند یا آهسته سرد کردن اضافه کرد، به‌طوری که نرخ کاهش دما پایین‌تر از سرعت سرد شدن طبیعی کوره باشد. این کار باعث می‌شود فرآیند پخت یکنواخت‌تر شود و ترک‌خوردگی یا تنش‌های حرارتی در قطعه کاهش یابد.

۳. ذخیره و آماده اجرا شدن:

بعد از وارد کردن تمام مراحل، دکمه MODE را دوباره نگه دارید تا برنامه ذخیره شود و کنترلر آماده اجرا شود.

وقتی برنامه آماده شد، چراغ K1 روشن می‌شود و المنت‌ها شروع به کار می‌کنند.

•  برای کوره گازی نیز همان کنترلر استفاده می‌شود، با این تفاوت که به جای فرمان دادن به المنت‌ها، فرمان قطع و وصل گاز ارسال می‌شود. بنابراین برای برنامه دادن به کوره گازی هم همین مراحل را برای استپ، دما و زمان طی می‌کنیم و وقتی چراغ K1 روشن شد، مشعل کوره شروع به کار می‌کند.

---

راهنمای تصویری از یک نمونه برنامه دادن به کنترلر باتک

برای فهم بهتر از نحوه‌ی تعریف برنامه به کنترلر کوره، یک نمونه راهنمای تصویری از وارد کردن دستور برنامه پخت به کنترلر ارائه می‌شود. با استفاده از این راهنما می‌توانید برنامه‌های پخت را تنظیم کرده و درک بهتری از کنترلر خود داشته باشید. برای متوجه شدن از این‌که در کدام مرحله از برنامه دادن خود هستین، به این علائم در نمایشگر خود حین وارد کردن برنامه توجه کنید.

• ابتدا دکمه پاور (صفر و خط) را روشن کرده، برای چند ثانیه دکمه MODE را نگه داشته تا چراغ TU  روشن شده و وارد منوی دادن برنامه به کنترلر شویم.

در این مرحله نمایشگرهای ولت‌سنج و آمپرسنج، ولتاژ شما را نشان می‌دهد. مقدار ولتاژ و آمپر شما به جریان برق و کنتور شما مربوط می‌باشد.

 

• حالا وارد بخش اول برنامه دادن، و تعریف استپ اول برنامه می‌شویم. همان‌طور که در تصویر استپ اول مشاهده می‌کنیم، ابتدا میزان دما را وارد کرده (همان‌طور که در قبل اشاره شد برای وارد کردن دما و زمان، از فشردن دکمه‌های جهت بالا و پایین استفاده می‌کنیم) و با فشار دادن دکمه SAVE، مقدار زمان موردنظر برای رسیدن به دمایی که برای استپ اول تعریف کرده‌ایم را وارد کرده و دکمه SAVE را فشار داده تا مرحله اول برنامه ما ذخیره شود. در نمونه‌ی برنامه نمایش داده شده در تصویر زیر، برنامه‌ی استپ دوم به این صورت تعریف شده که در مدت زمان 30 دقیقه به دمای 100 درجه برسد.

این استپ، به منظور خشک شدن بدنه‌های داخل کوره، در نمونه برنامه ما تعریف شده است. هم‌چنین در صورتی که نیاز به تاخیر در شروع برنامه دارید (مثلا نیاز دارید که برنامه شما از ساعت 11 و نیم شب شروع شود و کارگاه شما ساعت 6 عصر تعطیل می‌شود، می‌توانید این مرحله را به صورتی تعریف کنید که 330 دقیقه طول بکشه تا به دمای 100 درجه سانتی‌گراد برسد).

 

• وارد بخش بعدی بخش دادن برای استپ دوم برنامه خود می‌شویم. و طبق دستورالعمل مرحله قبل، برای این مرحله نیز دما و زمان موردنظر خود را وارد می‌کنیم. توجه داشته باشید که برای رفتن به دما و زمان استپ‌ها، نیاز به فشردن دکمه SAVE است. در نمونه‌ی برنامه نمایش داده شده در تصویر زیر، برنامه‌ی استپ دوم به این صورت تعریف شده که در مدت زمان 120 دقیقه به دمای 400 درجه برسد.

• وارد مرحله سوم از برنامه پخت خود می‌شویم. و طبق دستورالعمل مرحله قبل (با فشردن دکمه SAVE و وارد کردن اعداد موردنظر خود برای دما و زمان هر مرحله)، برای این مرحله نیز دما و زمان موردنظر خود را وارد می‌کنیم. در این نمونه برنامه‌ی پخت به کنترلر دستور رسیدن به دمای 600 درجه در مدت زمان 150 دقیقه را می‌دهیم.

• وارد مرحله چهارم از برنامه پخت خود می‌شویم. و طبق دستورالعمل مرحله قبل برای این مرحله نیز دما و زمان موردنظر خود را وارد می‌کنیم و به کنترلر دستور رسیدن به دمای 1240 درجه در مدت زمان 180 دقیقه را می‌دهیم.

• وارد مرحله پنجم از برنامه پخت خود می‌شویم. و طبق دستورالعمل مرحله قبل برای این مرحله نیز دما و زمان موردنظر خود را وارد می‌کنیم و به کنترلر دستور رسیدن به دمای 1240 درجه در مدت زمان 60 دقیقه را می‌دهیم. هدف ما از این نوع برنامه دادن، ماندن در دمای موردنظر (در اینجا ماند در دمای نهایی پخت) به مدت 60 دقیقه (یا هر میزان زمان ماند که مدنظر شماست) می‌باشد.

  

• در مرحله قبل به پایان برنامه پخت خود رسیدیم و از مرحله‌ی 6 تا 9، با فشردن دکمه SAVE  تا انتهای استپ‌ها پیش رفته و پس از دیدن مرحله‌ی وارد کردن زمان در استپ نهایی، با نگه داشتن دکمه‌ی MODE، برنامه‌ی تعریف شده شما در کنترلر ذخیره شده می‌شود.

•  حالا با چرخاندن دکمه قطع و وصل، المنت‌ها روشن شده و برنامه شما شروع می‌شود. با روشن شدن چراغ K1 و OP پخت شما آغاز می‌شود. در این‌جا استپ اول برنامه پخت شما در حال اجرا می‌باشد. حالا در نمایشگر آمپرسنج خود، آمپر مصرفی در هر کدام از فازهای شما قابل مشاهده است که برای پیگیری و رصد عملکرد جریان و ولتاژ مصرفی شما مناسب است.

---

عملکرد کنترلر در طول برنامه پخت

در طول اجرای برنامه پخت، کنترلر، المنت‌ها (مشعل در کوره گازی) را به‌صورت متناوب روشن و خاموش می‌کند تا دما را دقیقاً طبق زمان و دمای تعریف‌شده در هر مرحله حفظ کند. به همین دلیل ممکن است چراغ سیگنال یا پاور در طول پخت چندین بار خاموش و روشن شود که جای نگرانی نیست؛ این رفتار طبیعی کنترلر است.

برنامه از استپ اول (Step 1) آغاز می‌شود و کنترلر به ترتیب مراحل بعدی را اجرا می‌کند. هر مرحله دما و زمان مشخص خود را دارد و کنترلر مطابق آن عمل می‌کند تا فرآیند پخت دقیق و یکنواخت انجام شود.

توصیه‌های دمایی برای طول عمر کوره

توصیه می‌شود دمای کوره را بیش از دمای تعریف‌شده کارخانه بالا نبرید. افزایش بیش از حد دما باعث می‌شود عمر آجرها و المنت‌ها کاهش یابد و تجهیزات زودتر خراب شوند و زمان رسیدن به دمای نهایی طولانی‌تر شود، زیرا کنترلر باید دما را با سرعت محدود شده توسط المنت‌ها افزایش دهد.

به‌عنوان مثال، اگر کوره‌ای با دمای کارکرد دائم ۱۲۵۰ درجه سانتی‌گراد خریداری کرده‌اید، افزایش دما به ۱۳۰۰ درجه باعث می‌شود رسیدن به دمای هدف خیلی بیشتر طول بکشد (زمان رسیدن به نقطه نهایی تا دو برابر بیشتر می‌شود) و فشار زیادی به کوره وارد شود.

در حالت عادی، کوره‌های ما در دمای کارکرد دائم خود بین ۵ تا ۹ ساعت به دمای نهایی می‌رسند؛ این زمان بسته به دمای محیط، شرایط آب و هوا و برنامه‌ای که برای پخت تعیین کرده‌اید متفاوت است.

 

جمع‌بندی:

در نهایت، برای اینکه هم کیفیت پخت ثابت بماند و هم عمر کوره حفظ شود، برنامه را از استپ اول به‌درستی شروع کنید، ماند دمایی را فقط در مواقع لازم تعریف کنید، و دما را هیچ‌وقت بالاتر از مقدار توصیه‌ شده‌ی کوره نبرید. روشن و خاموش شدن متناوب رله در طول مراحل کاملاً طبیعی است و نشان می‌دهد کنترلر دارد تلاش می‌کند به دمای هدف هر مرحله برسد. توجه داشته باشید هرچه دما را به ظرفیت اسمی کوره نزدیک‌تر نگه دارید، هم سریع‌تر به دمای نهایی می‌رسید و هم المنت‌ها و آجرها دیرتر فرسوده می‌شوند؛ درحالی‌که بالا بردن دما فراتر از حد تعیین‌شده هم زمان پخت را طولانی می‌کند و هم هزینهٔ نگهداری را بالا می‌برد. این چند اصل ساده اگر رعایت شوند، هم روند پخت پایدارتر می‌شود و هم عمر مفید کوره‌تان به‌طور قابل‌توجهی بیشتر خواهد بود.

برای مشاهده‌ی نمونه‌ برنامه‌های پخت مناسب انواع لعاب، بیسکویت و پرسلان به نمونه‌های برنامه پخت سرامیک مراجعه کنید. هم‌چنین برای نکات مهم در مورد نگهداری از کوره خود به چک‌لیست نگهداری از کوره برقی و گازی مراجعه کنید.

برای دانستن بیشتر در مورد عملکرد و برنامه دادن به کنترلرهای به روز دنیا، مقالات زیر پیشنهاد می‌شوند:

• Paragon Industries – Kiln Controller Manuals & Guides
  توضیحات کامل درباره نحوه برنامه‌ریزی، منطق رَمپ/هولد، چراغ‌های رله، و ساختار کنترلرهای دیجیتال.

• Olympic Kilns – Digital Controller Instructions (Bartlett / Genesis Series)
  آموزش دقیق بخش‌های پنل، دکمه‌ها، استپ‌گذاری و نحوه اجرای برنامه‌های چندمرحله‌ای.

سوالات متداول