برنامه پخت سرامیک نقطه‌ی شروع هر پخت موفق است؛ در این راهنما برنامه پخت سرامیک برای بیسکوییت و لعاب بدنه‌های ارتن‌ور، استون‌ور و پرسلان، همراه با منحنی دما و رفتار کوره، به‌صورت کامل توضیح داده شده است.
برای اطلاعات بیشتر در مورد دماهای مهم و اتفاقاتی که برای بدنه در هر دمایی می‌افتد، به مقاله جدول مخروط حرارتی مراجعه کنید، تا علت انتخاب مراحل پخت را متوجه شوید.
نمونه برنامه پخت سرامیک برای بیسکوییت
| دمای هدف (°C) | زمان (دقیقه) | توضیح |
|---|---|---|
| 350 | 180 | حذف رطوبت فیزیکی از بدنه متراکم‌تر پرسلان. نگهداری 30 دقیقه به‌دلیل چگالی بالا. |
| 575 | 180 | خروج آب شیمیایی و مواد آلی (پرسلان مستعد ترک است). پیشنهاد نگهداری 30 تا 40 دقیقه. |
| دمای نهایی* | 1 | آغاز زینترینگ؛ فاز مولایت در این محدوده شکل می‌گیرد. نگهداری 20 دقیقه برای تثبیت ساختار. |
نکات:
-
مقادیر زمان پایه‌ای و پیشنهادی هستند؛ بسته به ظرفیت و جرم بار کوره، ضخامت قطعات و نوع گل باید تنظیم شوند.
-
اگر قطعات خیلی ضخیم یا توخالی داری، زمان‌های نگهداری در 350 و 575 را افزایش دهید (مثلاً 30 تا 45 دقیقه).
-
رعایت آرامی در بازه‌ی 350→575 کلیدی است. این بازه بیشترین تأثیر را روی حباب‌ها و ترک‌ها دارد.
* از فروشگاهی که لعاب خود را خریداری کرده‌این دمای نهایی برای پخت بیسکوییت و پخت لعاب را جویا شوید. و حتما از بالاترین دمای پیشنهادی آن‌ها استفاده کنید که بدنه در نهایت زینتر شود.
ضمنا اگر بدنه مربوطه را خودتان تهیه کرده‌اید با توجه به دانش و آزمون و خطا به دمای بهینه بدنه خود برسید.
نمونه برنامه پخت سرامیک برای لعاب
| مرحله (Step) | دمای هدف (°C) | زمان (دقیقه) | توضیحات |
|---|---|---|---|
| 1 | 350 | 180 | تا 100 درجه خشک شدن رطوبت فیزیکی لعاب و بدنه؛ جلوگیری از ترک در شروع پخت. سوختن مواد آلی و بخشی از آب شیمیایی؛ باید آرام انجام شود تا لعاب تاول نزند. |
| 2 | 575 | 120 | عبور از ناحیه‌ی کوارتز اینورژن (573 درجه)؛ انبساط ساختاری کوارتز و احتمال ترک حرارتی. |
| 3 | دمای نهایی* (بدنه سفید 1100 و بدنه رُسی 1060) |
1 | رسیدن سریع به دمای نهایی (مدت واقعی ~2 الی 4 ساعت) ذوب کامل لعاب و جوش‌خوردن آن با بدنه |
| 4 | دمای نهایی* | 20 | نگهداری در دمای نهایی برای تکمیل پخت |
| 5 تا 9 | – | – | استفاده نمی‌شود – فقط SAVE بزنید |
نکات:
- خنک شدن باید طبیعی و آهسته باشد، به‌خصوص بین 600 تا 200 درجه برای جلوگیری از شوک حرارتی.
-
این برنامه برای کوره‌ی برقی در شرایط اکسیداسیونی تنظیم شده است.
-
در لعاب‌های خاص (اسنوفلیک، کریستالین و …) تنظیم استپ‌ها و زمان نگه‌داشت متفاوتی نیاز داشته باشند و در ادامه برنامه برای سرد شدن هم نیاز باشد.
-
کاهش تعداد استپ‌ها باعث سرعت بیشتر پخت می‌شود، ولی کنترل ریزتر روی لعاب (با توجه به هدف شما) کمتر خواهد بود.
* از فروشگاهی که لعاب خود را خریداری کرده‌این دمای نهایی برای پخت بیسکوییت و پخت لعاب را جویا شوید. و حتما از بالاترین دمای پیشنهادی آن‌ها استفاده کنید که بدنه در نهایت زینتر شود.
اگر بدنه مربوطه را خودتان تهیه کرده‌اید با توجه به دانش و آزمون و خطا به دمای بهینه بدنه خود برسید و بهترین برنامه پخت سرامیک خود را پیدا کنید.
تفاوت در دمای نهایی و زمان پخت در هر بدنه سرامیکی
| نوع بدنه | دمای نهایی (°C) | زمان پخت (از شروع تا پایان) | توضیح |
|---|---|---|---|
| Earthenware | 1040–1080 | 6 تا 8 ساعت | پخت لعاب سرب‌دار یا فریت پایین‌دمای معمولی. نگهداری 10 دقیقه در پیک |
| Stoneware | 1220–1260 | 7 تا 8 ساعت | زینترینگ لعاب‌های سدیم/کلسیم و شفاف‌سازی سطح. نگهداری 15 دقیقه* |
| Porcelain | 1280–1320 | 7 تا 10 ساعت (بدون در نظر گرفتن برنامه سرد شدن ،در صورت نیاز) | لعاب‌های فلدسپاتیک سخت؛ شفاف‌سازی نهایی و اتصال کامل به بدنه. نگهداری 20 دقیقه* |
*ممکن است تا چندساعت ماند در دمای نهایی برای بدنه شما نیاز باشد با توجه به دانش خود تصمیم بگیرید.
(برای اطلاعات بیشتر در مورد بدنه‌های سرامیکی به لینک مراجعه کنید)
منحنی دما–زمان در برنامه پخت سرامیک چیست؟
منحنی دما–زمان (منحنی پخت) یکی از ابزارهای کلیدی در کنترل و تحلیل فرایند پخت سرامیک است. هدف از رسم این منحنی، ثبت و بررسی رفتار واقعی کوره در طول مراحل گرم شدن، توقف و سرد شدن است. هر کوره، بسته به حجم، موقعیت المنت‌ها، عایق‌کاری و میزان بارگیری، ویژگی‌های حرارتی خاص خود را دارد؛ بنابراین لازم است برای هر کوره و هر نوع بدنه، منحنی دما–زمان اختصاصی تهیه شود.
در عمل، این کار تنها یک‌بار برای هر برنامه پخت سرامیک انجام می‌شود. با استفاده از کنترلر، تغییرات دما در طول پخت بیسک یا لعاب ثبت می‌شود. سپس منحنی حاصل تحلیل می‌شود تا موارد زیر مشخص گردد:
-
نرخ واقعی افزایش دما (سرعت افزایش دما بر زمان) در بخش‌های مختلف منحنی
-
نقاط بحرانی مانند گذر کوارتز (حدود ۵۷۳ °C) یا خروج بخار آب (حدود ۳۵۰ °C)
-
ضرورت توقف یا ماند در برخی بازه‌ها برای جلوگیری از شوک حرارتی یا ترک
-
نرخ سرد شدن و تأثیر آن بر تطابق لعاب و بدنه
پس از ثبت و تفسیر این منحنی، می‌توان از آن به عنوان مرجع برای دفعات بعد و دادن برنامه پخت سرامیک به کوره استفاده کرد. تنها در صورت تغییر در نوع بدنه، لعاب، یا تنظیمات کوره، لازم است منحنی جدیدی ثبت شود تا تطابق آن با شرایط واقعی پخت بررسی گردد.
- برای اطلاع از دمای دقیق پخت بیسکوییت و لعاب، به راهنمای محصول یا فروشگاهی که گل یا دوغاب خود را از آن تهیه کرده‌اید مراجعه کنید. ↩︎
مدیریت و تحلیل برنامه پخت سرامیک با برگه گزارش کوره سرامیکی استارکیلن
برای رسیدن به منحنی پخت بهینه مخصوص به خودتان، «برگه گزارش کوره» را طراحی و تهیه کرده‌ایم که برای ثبت دقیق عملکرد کوره و تحلیل نتایج هر پخت به شما کمک کند. با استفاده از این برگه، می‌توانید برنامه‌های پخت، نوع بدنه و لعاب، و نتایج ظاهری یا فنی هر نوبت پخت را ثبت کنید و در گذر زمان به منحنی پخت بهینه‌ی مخصوص کوره‌ی خود برسید.
این گزارش به شما امکان می‌دهد فرآیند پخت را به‌صورت مداوم پایش کنید، تغییرات احتمالی در رفتار کوره را تشخیص دهید، و هزینه‌ی هر پخت را به‌صورت دقیق محاسبه نمایید.
این برگه به گونه‌ای طراحی شده که می‌توان آن را در نزدیکی کوره نصب کرد تا پس از هر پخت، اطلاعات به‌سرعت وارد شوند.
ابزار کمکی دیگری برای پخت بهینه و فهم بهتر اتفاقات در هر پخت، «پوستر مخروط‌های حرارتی» نیز در فروشگاه موجود است. نصب این پوستر در کنار کوره توصیه می‌شود، زیرا شامل جدول کامل دماها، شماره‌ی مخروط‌ها، و اتفاقات مهم در هر بازه‌ی حرارتی است. مشاهده‌ی این اطلاعات در حین تنظیم یا تحلیل پخت، به درک بهتر رفتار بدنه و لعاب و انتخاب دقیق‌تر برنامه‌ی حرارتی کمک می‌کند.
برگه گزارش کوره و پوستر جدول مخروط حرارتی، از طریق فروشگاه استارکیلن قابل تهیه است.
منابع :
- Ceramic Arts Network: Bisque Firing 101 Default
- Soul Ceramics: A Mini Guide To Bisque Firing Soul Ceramics
- Kiln Frog: Bisque Firing Kiln Frog
- Throw Clay LA: Understanding Kiln Firing: From Bisque to Glaze Throw Clay LA
- Crafty Clayworks: Understanding the Ceramic Glazing Process Crafty-Clayworks